Art. 54 ust. 2 pkt 1) ustawy o systemie oświaty wyraźnie wskazywał, że do kompetencji rady rodziców, m.in. w przedszkolu, należy uchwalanie w porozumieniu z radą pedagogiczną: programu wychowawczego szkoły obejmującego wszystkie treści
i działania o charakterze wychowawczym skierowane do dzieci, realizowanego przez nauczycieli oraz programu profilaktyki dostosowanego do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmującego wszystkie treści i działania
o charakterze profilaktycznym skierowane do dzieci, nauczycieli i rodziców. W ustawie było również zapisane, że programów tych nie uchwala się w szkołach dla dorosłych.
Pomimo, że w załączniku nr 1 do rozporządzenia z 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznych przedszkoli i szkół nie było wzmianki o konieczności uchwalania takich programów w przedszkolu, należało przyjąć, że przedszkole powinno takie programy posiadać. W praktyce wyglądało to bardzo różnie…
Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Prawo Oświatowe uregulowała tę kwestię nie pozostawiając żadnych wątpliwości. W art. 26 ust. 1. ustawy zapisano, że szkoła lub placówka realizuje program wychowawczo-profilaktyczny przygotowany w oparciu
o przeprowadzoną diagnozę potrzeb i problemów występujących w danej społeczności szkolnej, dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów, obejmujący treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów, a także treści i działania
o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. W ust. 2. natomiast wyraźnie wskazano, że tego przepisu nie stosuje się do przedszkoli i szkół dla dorosłych.
Ustawodawca uznał, że programy realizowane w przedszkolu zawierają zarówno treści wychowawcze, jak i treści związane z profilaktyką ewentualnych trudności wychowawczych i zagrożeń, wobec czego nie ma potrzeby tworzenia dodatkowych programów.
Znajduje to odzwierciedlenie w zadaniach przedszkola, określonych w nowej podstawie programowej wychowania przedszkolnego, stanowiącej załącznik nr 1 do rozporządzenia MEN z dnia 14 lutego 2017 r. Do zadań wychowawczo-profilaktycznych, jakie stoją przed przedszkolem, należą w szczególności:
- tworzenie warunków umożliwiających dzieciom swobodny rozwój, zabawę i odpoczynek w poczuciu bezpieczeństwa,
- zapewnienie prawidłowej organizacji warunków sprzyjających nabywaniu przez dzieci doświadczeń, które umożliwią im ciągłość procesów adaptacji oraz pomoc dzieciom rozwijającym się w sposób nieharmonijny, wolniejszy lub przyspieszony,
- wspieranie samodzielnej dziecięcej eksploracji świata, dobór treści adekwatnych do poziomu rozwoju dziecka, jego możliwości percepcyjnych, wyobrażeń i rozumowania,
z poszanowaniem indywidualnych potrzeb i zainteresowań, - wzmacnianie poczucia wartości, indywidualności, oryginalności dziecka oraz potrzeby tworzenia relacji osobowych i uczestnictwa w grupie,
- tworzenie sytuacji sprzyjających rozwojowi nawyków i zachowań prowadzących do samodzielności, dbania o zdrowie, sprawność ruchową i bezpieczeństwo, w tym bezpieczeństwo w ruchu drogowym,
- przygotowywanie do rozumienia emocji, uczuć własnych i innych ludzi oraz dbanie o zdrowie psychiczne,
- tworzenie warunków pozwalających na bezpieczną, samodzielną eksplorację otaczającej dziecko przyrody, stymulujących rozwój wrażliwości i umożliwiających poznanie wartości oraz norm odnoszących się do środowiska przyrodniczego,
- tworzenie warunków umożliwiających bezpieczną, samodzielną eksplorację elementów techniki w otoczeniu,
- współdziałanie z rodzicami, różnymi środowiskami, organizacjami i instytucjami, na rzecz tworzenia warunków umożliwiających rozwój tożsamości dziecka,
- kreowanie, wspólne z ww. podmiotami, sytuacji prowadzących do poznania przez dziecko wartości i norm społecznych, których źródłem jest rodzina, grupa w przedszkolu, inne dorosłe osoby, w tym osoby starsze, oraz rozwijania zachowań wynikających z wartości możliwych do zrozumienia na tym etapie rozwoju,
- uzupełnianie, za zgodą rodziców, realizowanych treści wychowawczych o nowe zagadnienia, wynikające z pojawienia się w otoczeniu dziecka zmian i zjawisk istotnych dla jego bezpieczeństwa i harmonijnego rozwoju.
Z nowych regulacji wprowadzonych ustawą Prawo Oświatowe wynika konieczność zmiany zapisów w statutach przedszkoli, dotyczących kompetencji stanowiących rady rodziców. Nie będzie tam już zapisu, że zgodnie z art. 84 ust. 2 ww. ustawy, do kompetencji rady rodziców należy uchwalanie w porozumieniu z radą pedagogiczną programu wychowawczo-profilaktycznego placówki.
Co zatem zrobić z programem wychowawczym, programem profilaktyki czy z programem wychowawczo-profilaktycznym, który dotychczas być może funkcjonował w przedszkolu? Należy to do decyzji rady pedagogicznej w danej placówce. Jeżeli program taki wykraczał poza ramy określone podstawą programową, jeśli jego realizacja wiązała się z realizacją w przedszkolu innowacji lub eksperymentu pedagogicznego, jeżeli był on „żywy”, a nie stanowił tylko „atrapy” w celu wykazania się jego posiadaniem, to z pewnością warto dalej taki program mieć w przedszkolu i go realizować, tak jak wszystkie inne dodatkowe programy, do których każda placówka ma prawo.
Magdalena Soszyńska-Kalinowska
