Nauczyciel podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienie godności zawodu nauczyciela lub naruszenie obowiązków nauczyciela, o których mowa w art. 6 Karty Nauczyciela.
Art. 6 Karty Nauczyciela: stanowi: nauczyciel zobowiązany jest rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania mające zapewnić bezpieczeństwo uczniów w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, wspierać każdego ucznia w jego rozwoju, dążyć do pełni własnego rozwoju osobowego, kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka, dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów. Stwierdzenia te korelują z art. 4 ustawy o systemie oświaty: Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską z poszanowaniem godności osobistej ucznia i podstawowymi zasadami etyki zawodu nauczyciela, zgodnie z którymi dotyczy ona jego kultury osobistej, odpowiedzialności, wrażliwości, samokrytycyzmu, uczciwości, hierarchii wartości, światopoglądu, wiedzy i kompetencji.
Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczycieli regulowana jest przez przepisy 1. Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela (art. 75-85) 2. rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 1998 roku w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania dyscyplinarnego (Dz. U. nr 15, poz. 64). Do 8 sierpnia 2009 roku podlegali wyłącznie nauczyciele mianowani i dyplomowani (niezależnie od sposobu zatrudnienia) podlegali temu rodzajowi odpowiedzialności. Znowelizowana Karta Nauczyciela zrównała w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej wszystkich nauczycieli w tym stażystów oraz nauczyciel kontraktowych.
Odpowiedzialność dyscyplinarną nauczyciel ponosi przed komisją dyscyplinarną. Komisje działają w systemie dwuinstancyjnym: 1. komisje wojewódzkie 2. odwoławcza. Wojewódzka komisja dyscyplinarna nie może wszcząć postępowania z urzędu, a wyłącznie na wniosek rzecznika dyscyplinarnego. Rzecznika dyscyplinarnego i jego zastępców dla komisji dyscyplinarnej pierwszej instancji powołuje wojewoda (art. 79 ust.1 KN). Postępowanie wyjaśniające prowadzone przez rzecznika ma na celu wyjaśnienie kwestii podstawy do wniesienia wniosku o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego oraz zebrania i zabezpieczenia dowodów i innych istotnych dla sprawy informacji. Jeżeli wyniki postępowania wyjaśniającego wskazują, iż obwiniony uchybił godności zawodu lub obowiązkom nauczyciela, rzecznik dyscyplinarny sporządza wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego i kieruje go do komisji. Jeżeli wyniki postępowania wyjaśniającego nie potwierdzą popełnienia przez obwinionego zarzucanego przewinienia, rzecznik dyscyplinarny umarza postępowanie wyjaśniające, które podlega zatwierdzeniu przez właściwego kuratora oświaty. 4 Uwaga! Nauczyciel może ponieść odpowiedzialność dyscyplinarną nie tylko za bezprawne działanie, ale również za bezprawne zaniechanie (np. łamanie prawa przez uczniów, czy nauczycieli).
Kary w postępowaniu dyscyplinarnym to: nagana z ostrzeżeniem, zwolnienie z pracy, zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zwodzie nauczycielskim w okresie trzech lat od ukarania, wydalenie z zawodu nauczycielskiego.
