Zgodnie z wytycznymi MEiN na rok szkolny 2021/22 „dyrektorzy szkół zostali zobligowani do modyfikacji i uzupełnienia szkolnego programu wychowawczo-profilaktycznego o treści związane z przeciwdziałaniem COVID-19 i profilaktyką chorób zakaźnych na podstawie diagnozy czynników chroniących i ryzyka dla szkoły. Następnie kuratorzy oświaty będą prowadzili monitoring w zakresie przygotowywanych przez szkoły programów wychowawczo-profilaktycznych, z uwzględnieniem wyników aktualnej diagnozy”.
PRZYKŁADOWA KONSTRUKCJA PROGRAMU WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNEGO.
1. Wstęp do programu wychowawczo-profilaktycznego /z uwzględnieniem udziału rodziców i uczniów w jego tworzeniu, uwzględnieniem wyników przeprowadzonej diagnozy, uświadomieniem roli rodziny w realizacji zadań tego programu, sposobów monitorowania i diagnozowania problemów, podaniem podstaw prawnych/
Szczególnie ważnym elementem będzie uwzględnienie zagrożeń wynikających z okresu pandemii oraz jej skutków dla zdrowia psychofizycznego dzieci i młodzieży oraz ich rodziców oraz nauczycieli.
2. Krótka charakterystyka środowiska wychowawczo-profilaktycznego. Tu warto sięgnąć do wyników badań ogólnopolskich oraz własnych – diagnoza stanu przeprowadzana w końcówce ubiegłego roku szkolnego, przed powrotem uczniów do stacjonarnej szkoły.
3. Ustalenie wartości uznawanych przez społeczność szkolną – ze zwróceniem uwagi na wartości podkreślane w tegorocznych głównych kierunkach polityki oświatowej państwa
4. Model /sylwetka/ absolwenta.
5. Cele ogólne programu.
6. Cele szczegółowe programu wychowawczo-profilaktycznego.
7. Ustalenie planu działań wychowawczo-profilaktycznych /mogą być tabele lub forma opisowa według wzoru: zadanie do realizacji, sposób realizacji, odpowiedzialni, terminy, uwagi./
8. Oczekiwane efekty.
9. Sposoby ewaluacji.
W programie można umieścić tradycje i obrzędowość, ustalenie kalendarza świat i uroczystości i możliwości wykorzystania ich w aspekcie wychowawczym, określenie strategii wychowawczo-profilaktycznej, nieodłącznym elementem programu są szkolne procedury reagowania w sytuacjach kryzysowych, znane uczniom i rodzicom.
Z rozporządzenia zmieniającego z dnia 22 stycznia 2018 r. wynika, iż w programie wychowawczo-profilaktycznym należy uwzględnić:
1) kształtowanie u uczniów i wychowanków postaw prospołecznych, w tym przez możliwość udziału w działaniach z zakresu wolontariatu, sprzyjających aktywnemu uczestnictwu uczniów w życiu społecznym oraz zaangażowaniu w działalność podmiotów takich jak: organizacje pozarządowe, w tym organizacje harcerskie, a także osoby prawne prowadzące statutową działalność w zakresie oświaty i wychowania;
2) realizowanie wśród uczniów i wychowanków oraz ich rodziców lub opiekunów dostosowanych do potrzeb indywidualnych i grupowych programów zalecanych w ramach Systemu rekomendacji programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego, o którym mowa w Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii;
3) włączanie, w razie potrzeby, w indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, działań z zakresu przeciwdziałania używaniu środków i substancji odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych;
4) współpracę szkół i placówek, przy prowadzeniu działalności zapobiegającej narkomanii i uzależnieniom z jednostkami samorządu terytorialnego, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, podmiotami realizującymi świadczenia zdrowotne z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, państwowymi wojewódzkimi i państwowymi powiatowymi inspektorami sanitarnymi, Policją, pracodawcami oraz podmiotami, takimi jak: organizacje pozarządowe, w tym organizacje harcerskie, a także osoby prawne prowadzące statutową działalność w zakresie oświaty i wychowania;
5) konieczność przeprowadzenia diagnozy w zakresie występujących w środowisku szkolnym czynników chroniących i czynników ryzyka, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych, dotyczącej uczniów lub wychowanków, rodziców lub opiekunów, nauczycieli, wychowawców i innych pracowników szkoły lub placówki, opracowywana we współpracy z podmiotami, o których mowa w pkt.4, w każdym roku szkolnym, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego;
6) działania wynikające z diagnozy, szkoła lub placówka uwzględnia w programie wychowawczo-profilaktycznym szkoły lub placówki;
7) na podstawie diagnozy, nauczyciel lub wychowawca w uzgodnieniu z dyrektorem szkoły lub placówki wybiera formę, w której realizuje działalność, wychowawczo -profilaktyczną, uwzględniając wykorzystanie aktywnych metod pracy, z tym, że w zakresie zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych prowadzi działania, we współpracy z przedstawicielem lub przedstawicielami państwowych wojewódzkich i państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych, Policji lub podmiotów, posiadających doświadczenie w prowadzeniu tych działań, w szczególności w realizowaniu programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego;
8) w działalności wychowawczo-profilaktycznej mogą brać udział rodzice, opiekunowie, specjaliści oraz przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego, poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradni specjalistycznych, placówek doskonalenia nauczycieli, podmiotów realizujących świadczenia zdrowotne z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, państwowych wojewódzkich i państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych, Policji, pracodawców, podmiotów typu organizacje pozarządowe, w tym harcerskie, z tym że w zakresie zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych szkoła lub placówka prowadzi działania oparte na naukowych podstawach lub o potwierdzonej skuteczności we współpracy z państwowymi, wojewódzkimi i państwowymi powiatowymi inspektorami sanitarnymi, Policją lub podmiotami, prowadzącymi specjalistyczną pomoc, zgodnie z ustawą o zdrowiu publicznym;
9) działalność profilaktyczna powinna być realizowana z uwzględnieniem form i działań określonych w Gminnym Programie Przeciwdziałania Narkomanii oraz w Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 2 ustawy o zdrowiu publicznym.
