Przeciętny Szwajcar zapytany przez obcokrajowca, jak wygląda obecna sytuacja oświaty w jego kraju udzieliłby z pewnością stereotypowej tu i ulubionej odpowiedzi: „von Kanton zu Kanton unterschiedlich”, co w języku polskim znaczy tyle co, różnie w zależności od Kantonu”.
Szwajcaria, małe państwo federacyjne jest związkiem 26 okręgów (kantonów) o wysokim stopniu samorządności, starających się, na ogół z dużym powodzeniem samodzielnie rozwiązywać istniejące problemy. Jednym z takich problemów jest wzrastająca fala przemocy i agresji w środowiskach młodzieżowych.
Do niedawna jeszcze kantony same radziły sobie z tym problemem i dopiero od niedawna, szwajcarski rząd po raporcie Rady Państwa z roku 2009 opisującym wzrastającą falę przemocy w szwajcarskich szkołach i skupiskach młodzieżowych, wydał odpowiednią ustawę i opracował ogólnopaństwowy projekt prewencyjny pod nazwą Jugend und Gewalt („Młodzież i przemoc“). Projekt ma za zadanie usprawnienie i konsolidację kantonalnych, gminnych i miejskich programów zwalczania przemocy wśród młodzieży, został wprowadzony w życie w kwietniu ubiegłego roku.
Cały program otrzymał od rządu dodatkowe środki finansowe w wysokości 5,56 mil. CHF. mające pomóc w usprawnieniu współpracy wszystkich zainteresowanych tym programem władz i instytucji. Raz w roku odbyła się ogólnonarodowa konferencja, której celem jest ewaluacja danych poszczególnych, prowadzonych w ramach tego programu projektów. W konferencji brali udział zarówno naukowcy, przedstawiciele placówek społeczno-wychowawczych, delegaci rządu i władz kantonalnych, jak i przedstawiciele prokuratury i policji. Ostatnia tego typu konferencja miała miejsce w marcu tego roku.
Dziewięć największych i najbardziej zurbanizowanych kantonów dysponuje wystarczającymi i sprawnie już działającymi środkami strategicznymi umożliwiającymi profilaktykę i zmniejszanie występowania zjawiska przemocy wśród młodzieży.
Siedem kantonów (głównie francuskojęzycznych) zintegrowało działania z zakresu profilaktyki przemocy z ogólną polityką wobec młodzieży i z dużym powodzeniem uzupełniły istniejące od dawna programy integracji kulturowej o projekty profilaktyki przemocy.
Natomiast dziesięć, mniejszych i raczej słabo zasiedlonych kantonów nie opracowało nadal wystarczająco dobrze działających strategii zwalczania przemocy wśród młodzieży.
Chciałabym poniżej przedstawić jeden ze sprawnie działających programów integracyjnych, na przykładzie francuskojęzycznego kantonu Freiburg.
Pani Dupont, matka dwójki dzieci w wieku dwóch i czterech lat, pochodząca z kantonu Wallis przychodzi z nimi regularnie do działającej na jej osiedlu kawiarni dla rodziców. Spotyka się tam z pochodzącą z Maroka sąsiadką Aishą i jej równie jeszcze małymi dziećmi.
W ciągu roku obie matki odwiedzają raz w miesiącu kawiarnie, gdzie oprócz ploteczek wymieniają miedzy innymi poglądy na temat środków wychowawczych. Robią to w sposób niewymuszony, relacjonując zdarzenia z codziennego dnia. Aisha dowiaduję się w kawiarence o prowadzonych, bezpłatnych kursach pod nazwa „uczę się wspólnie z moimi dziećmi francuskiego” i informuje o nich z kolei, swoją sąsiadkę Saide, która do tej pory nie odwiedzała kawiarenki dla rodziców.
Kursy językowe mają zapewnić obcojęzycznym rodzinom lepszy życiowy start ich dzieci. Pan Dupont, pochodzący z Greyrzenland, zostaje zachęcony przez żonę do udziału w spotkaniach wieczornych, w ramach których prowadzone są kursy o mediacji i metodach komunikacji z dziećmi. Pan Dupont jest bowiem przekonany, że bycie ojcem nie jest najłatwiejszym zadaniem.
Pan Rossi, mąż wymienionej już wyżej Marokanki Aishi pochodzi z Włoch i towarzyszy swoim dzieciom w obowiązkowych wizytach u pediatry. I chociaż wiąże się to od czasu do czasu z jego nieobecnością w pracy, robi to chętnie, ponieważ korzysta przy okazji z prowadzonych w lekarskiej poczekalni zajęciach dotyczących problemów wychowawczych w rodzinie. Pediatrzy i psychologowie w kantonie Freiburg prowadzą te zajęcia w ramach opieki rodzinnej.
Ponieważ pani Dupont od jakiegoś czasu podjęła na nowo pracę zawodową, dzieci uczęszczają dwa razy w tygodniu do żłobka. Tam raz w miesiącu oboje rodziców uczestniczy w spotkaniach rodzicielskich działającej w soboty kawiarni dla dzieci i rodziców.
Babcia państwa Dupont, która od czasu do czasu niańczy wnuki, czyta z dużym zainteresowaniem i regularnie, żeby „być na bieżąco i wiedzieć co w trawie piszczy“ artykuły pedagogów poświęcone wychowaniu maluchów zamieszczane w miejscowej gazecie „La Liberte“.
Fotokopie tych artykułów dostępne są dla wszystkich, we wszystkich odwiedzanych przez rodziców miejscach (również w miejscowym klubie sportowym i w centrum handlowym).
W poradni pediatrycznej recepcjonistka pochodząca ze Sri-lanki panna Mathesan informuje o prowadzonych w regionie kursach językowych dla matek i ich dzieci.
Mąż zapisuje na kursy żonę i trójkę ich dzieci, z których najmłodsze jest jeszcze w wózeczku i zawozi je raz w tygodniu na kursy, ponieważ rodzina mieszka w nieco oddalonej okolicy. W ten sposób może i on, chociaż tylko sporadycznie wziąć udział w prowadzonych tam pogadankach i wykładach na tematy wychowawcze.
Antonia, pochodząca z Bolivien słucha regularnie audycji radiowych Radia Freiburg. Antonia jest w Szwajcarii od niedawna i zna jeszcze niewiele osób: chwilami czuje się przeciążona wychowaniem swojej trójki dzieci. Dzięki informacjom z radia zwraca się ze swoimi problemami do telefonicznej poradni pedagogicznej, która pomaga jej uwiadomić sobie, różnice w poglądach na temat wychowania dzieci istniejące pomiędzy nią a jej mężem oraz konsekwencje tej różnicy odmiennych stylów wychowawczych . Ponieważ mąż Antonii pracuje zawodowo poradnia telefoniczna umawia się z rodziną na spotkanie domowe wieczorem, tak aby mogły w nim wziąć udział zarówno pracujący mąż jak i wszystkie dzieci. Celem spotkania jest rozpatrzenie napiętej sytuacji domowej i wypracowanie wspólnych dla wszystkich strategii radzenia sobie z nią. Dwa z pięciu odbytych spotkań przeprowadzone są w pomieszczeniach dwóch centrów handlowych, popierających ten projekt finansowo i udostępniających do tego celu swoje pomieszczenia. W efekcie wszystkich tych spotkań oboje rodzice czują się pewniej i bardziej kompetentni w swoich rolach wychowawczych. Udaje się im wypracować nową strategię wychowawczą oraz ustalić zasady rozwiązywania rodzinnych konfliktów.
Podany wyżej przykład ilustruje sposoby integracyjne stosowane w stosunkowo niewielkim kantonie z dużą różnojęzyczną populacją.
Podsumowując, rodzicom kantonu Freiburg zaoferowano następujące środki pomocy pedagogicznej:
1.Poradnictwo wychowawcze w poczekalniach pediatry
2.Kawiarenkę dla rodziców (umieszczoną w często uczęszczanych przez nich miejscach)
3.Wizyty domowe pedagogów i pracowników socjalnych
4. Pomoc pedagogiczno wychowawczą we wszystkich instytucjach opiekuńczo wychowawczych (żłobek, przedszkole, służba zdrowia)
5. Poradnictwo telefoniczne lub/i internetowe
6. Wieczorne spotkania tematyczne poświęcone wychowaniu i problematyce rodzinnej
7.Audycje radiowe
8.Artykuły w miejscowej prasie
9.Prostą, natychmiastową i konkretną pomoc wychowawczą.
Z dużą satysfakcją referentka i przedstawicielka z kantonu Freiburg podsumowała swoją relacje na konferencji poświęconej profilaktyce przemocy wśród młodzieży stwierdzeniem, że rodzice dobrowolnie i chętnie korzystają z zaoferowanej im pomocy.
